‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder’

Stel je even voor!

Mijn naam is Liane van der Veen en ik ben teammanager Energie en Circulair bij Oost NL, de regionale ontwikkelingsmaatschappij van Oost-Nederland. Vanuit Oost-Nederland versnellen we innovaties voor maatschappelijke transities. Wij zorgen als partner, verbinder en versterker voor een goede voedingsbodem voor innovatieve ondernemers in Gelderland en Overijssel die werken aan duurzame verandering. Dat doen we in opdracht van de provincies Gelderland en Overijssel en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. 

Met mijn team zorgen we ervoor dat we bedrijven die innoveren op het gebied van energie en circulariteit, precies de ondersteuning bieden die ze nodig hebben. Dat doen we door het inzetten van kennis, netwerk en financiering. Op het gebied van kennis maken we connecties met kennis- en onderzoeksinstellingen zoals hogescholen en universiteiten. Ons netwerk zetten we in om samen met andere partners het innovatieproces te versnellen. Om te innoveren is natuurlijk ook geld nodig. Daarom weten we alles over subsidies, en zetten we de fondsen die wij beheren in voor innovatieve bedrijven en projecten die werken aan oplossingen voor de energietransitie en een circulaire economie.  

Zo’n twee jaar geleden werd het duidelijk dat de opslag van energie een steeds grotere rol zou gaan spelen in het Nederlandse elektriciteitssysteem. De focus op alternatieve en groene energiebronnen, zoals zonne- en windenergie, zorgt voor een lagere uitstoot en footprint, maar vraagt ook een nieuwe benadering om de continuïteit van het netwerk te waarborgen. We zagen verschillende regionale bedrijven met dit vraagstuk aan de slag gaan, waarop we besloten om eens bij de buren te kijken. Samen met de Brabantse Brainport regio en het Zuid-Hollandse Innovation Quarter stonden we aan het begin van de landelijke aanpak op het gebied van batterijen. We leerden dat een gezamenlijke nationale aanpak zorgt voor continuïteit en groeivermogen. Het bundelen van onze krachten en de samenwerking met het ministerie van EZK, ministerie van I&W, de provincies Brabant en Overijssel, stelde ons in staat om een strategie te ontwikkelen voor de lange termijn. Hiermee wilden we het kabinet en de Tweede Kamer overtuigen van de noodzaak te investeren in beleid voor innovatie in batterijtechnologie.  

Als Oost NL zijn we verantwoordelijk voor de vorming van het cluster rondom bulkbatterijen, ook wel ‘long duration’ batterijen genoemd. Deze batterijen hebben een andere samenstelling dan de reguliere lithium-ion batterijen, waardoor ze energie langere tijd kunnen opslaan. Geen uren, maar dagen of weken. Netwerkbeheerders en industriële bedrijven gaan testen op welke manier deze batterijen toegepast kunnen worden om pieken en dalen in het netwerk op te vangen. We gaan ze daarom niet alleen terugzien in de industrie, maar waarschijnlijk ook in de energievoorziening van onze woonwijken en bedrijventerreinen. 

Op welke manier draagt Oost NL bij aan het BCC-NL?  

Energieopslag wordt steeds belangrijker. In auto’s, in vrachtwagens, heftrucks noem maar op. We zien dat batterijen ook nu al mondjesmaat worden toegepast om ons energienetwerk te versterken. Waar we echt mee aan de slag moeten is het terugdringen van het gebruik van kritieke materialen. We moeten efficiënter met grondstoffen omgaan om de aarde niet heel snel uit te putten. Daarom is ontwikkeling en innovatie zo belangrijk, omdat we efficiëntere en slimmere batterijen willen maken van duurzame materialen. Het Arnhemse bedrijf Elestor heeft bijvoorbeeld een batterij ontwikkeld die bestaat uit waterstof en bromide. Dat zijn materialen die prima vindbaar en herwinbaar zijn en garant staan voor een continu proces. Zo gaat er geen materiaal verloren. Deze ontwikkelingen zijn belangrijk omdat we niet alleen zorgvuldiger met materialen omgaan, maar ook minder afhankelijk worden van het buitenland. Waar we ook mee bezig zijn is wat we kunnen doen met de materialen die aanwezig zijn in de huidige batterijen. Hoe krijgen we die slim terug? VDL en DAF zijn voorbeelden van betrokken partijen die zich bezighouden met hergebruik en recycling van batterijen die uit hun wagens retour komen.  

Wat gaat de inwoner van Nederland merken van de innovaties vanuit het BCC-NL?

In Nederland hebben we onszelf de ambitie gesteld om in 2030 energieneutraal te zijn. Het bereiken van dit doel staat ernstig onder druk, omdat ons elektriciteitsnetwerk de vraag eigenlijk niet goed aankan. Door opslagcapaciteit van batterijen toe te voegen aan dat netwerk als een flexibiliseringselement, kunnen we de afstemming tussen vraag en aanbod reguleren. Daardoor kunnen we meer duurzame energie opwekken en de doelstelling gemakkelijker bereiken.  

Doordat ons energienetwerk vol zit, kunnen bedrijven die willen uitbreiden nu moeilijk of pas op lange termijn een aansluiting krijgen. Dat is slecht voor de economie en werkgelegenheid. Door batterijen toe te voegen aan het elektriciteitsnetwerk, zorgen we ervoor dat de capaciteit wordt verhoogd waardoor deze bedrijven eerder geholpen kunnen worden. 

Ook consumenten gaan iets merken van deze innovaties. Als Nederland zijn we enorm verwend; onze netwerkbeheerders zorgen voor een subliem werkend netwerk. Dit netwerk staat nu onder druk vanwege toename energiebehoefte. Door batterijen als flexibiliseringselement in te zetten houden we een gegarandeerd en goed elektriciteitsnetwerk. Zo kunnen we toekomstige storingen in de elektriciteitsvoorziening voorkomen.

Met welke partijen wil je samenwerken om succes te behalen en waarvoor mogen mensen contact met je opnemen? 

Het BCC-NL wil partijen verbinden die zich bezighouden met innovaties op het gebied van batterijtechnologie. Dus als bedrijven vragen of ideeën hebben over deze onderwerpen, dan hoop ik dat ze bij ons aankloppen. Wij kunnen ze doorverwijzen naar de juiste persoon of een passende organisatie. Ik zie het BCC-NL als een kennisplatform, en wij voeren het management om alle plannen van de aangesloten bedrijven en kennisinstellingen uit te voeren. Inhoudelijk hebben we veel partners nodig om alle slimme ideeën zo snel mogelijk naar de markt te krijgen.  

Oost NL helpt bij het uitvoeren van dit programma. We proberen daarbij de Oost-Nederlandse bedrijven te verbinden aan het cluster dat we hebben gebouwd. Het is onze kerntaak als ontwikkelingsmaatschappij om support te leveren bij het vermarkten van ontwikkelde kennis en te zorgen dat er bedrijvigheid omheen ontstaat. Dat doen we samen met bedrijven, universiteiten en andere supportorganisaties, zoals Connectr en provincie Overijssel. Wij zorgen ervoor dat de kennis die op de plank ligt bij de grote bedrijven, op een goeie manier de weg naar de markt vindt.  

Met het BCC-NL verruimt Oost NL haar scope door mee te doen in het landelijke cluster. We hebben een hele mooie groep partijen om ons heen verzameld. Van grote industriële bedrijven zoals Shell, Nobian of RWE tot MKB's en startups zoals ELEO en Elestor, maar ook universiteiten, hogescholen én het beroepsonderwijs. De samenwerking met onze buurlanden geven we ook vorm, onder andere met het MEET instituut in Münster. Onderzoekers van de TU Delft hebben bijvoorbeeld een materiaal ontwikkeld waardoor lithium-ion batterijen zo’n 50% efficiënter werken en langer meegaan. Dat is een fantastische ontwikkeling waardoor er minder materiaal nodig is. Dat soort onderzoek gebeurt op de universiteit, en de samenwerking zorgt ervoor dat het zo snel mogelijk op de markt komt. Het bundelen van krachten helpt daarbij. We moeten de mensen die nu in het vak actief opleiden en trainen in de techniek van morgen, en dit geldt natuurlijk ook voor toekomstige vakmensen. Iedereen die hieraan kan bijdragen is meer dan welkom. Alleen ga je sneller, en samen kom je verder. Dat is het idee achter het BCC-NL.